Για μια ακόμα φορά πήγαν να με ξεγελάσουν οι κολοκύθες στο μικρό λαχανόκηπό μου αλλά δεν τα κατάφεραν. Φέτος, εκεί γύρω στα μέσα Σεπτεμβρίου, πριν τις βροχές, τότε που αρχίζουν να ξεραίνονται οι άκρες από τα φύλλα τους, η φλούδα τους φέρνει ακόμα αντίσταση στο νύχι και αρχίζουν να κιτρινίζουν, έστησα καθημερινό καρτέρι και πρόλαβα και τις έκοψα την σωστή στιγμή.
Άφησα λίγο από το κοτσάνι τους πάνω στο σώμα τους και τις ακούμπησα προσεκτικά σε στεγνή ξύλινη επιφάνεια, έξω, στον αέρα και τον ήλιο καμαρώνοντας τη σοδειά μου. Ο ήλιος θα τις έκανε πιο γλυκές και ακόμα πιο όμορφες και όλη η θρεπτική δύναμή του θα τρύπωνε στη χειμωνιάτικη κουζίνα μου με τον ένα τρόπο ή τον άλλον…
Σε ένα μήνα περίπου, τέλη Οκτωβρίου πια, τις είχα βάλει ήδη μέσα στο σπίτι, σε σκοτεινότερο χώρο και καθώς σταμάτησαν πια να ωριμάζουν, έγιναν ιδανικές για τα μαγειρέματά μου. Με λίγη τύχη θα είχα κολοκύθες μέχρι την ‘Ανοιξη, τότε που θα έβαζα τους σπόρους τους στη γη για την καινούργια σοδειά!
Οι κολοκύθες, αυτοί οι πορτοκαλί γίγαντες γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλείς στην αστική κουζίνα μας. Ποζάρουν ολόκληρες και επιβλητικές στις βιολογικές λαϊκές (στα 1-2 ευρώ το κιλό), κομμένες σε μικρότερα κομμάτια στα σούπερ μάρκετ και το Φθινόπωρο κάθε food blogger, σεφ και εκπομπή μαγειρικής ασχολούνται μαζί τους αναδεικνύοντας τις χάρες τους: είναι οικονομικές, ταιριαστές για πίτες, σούπες και γλυκά (ακόμα και για γλυκά του κουταλιού) και συνοδεύουν ιδανικά τις χειμωνιάτικες ρίζες (πατάτες, κρεμμύδια, κρεμμυδάκια, γλυκοπατάτα, καρότα) με μυρωδικά στο φούρνο.
Με χοιρινό και μοσχάρι μπαίνουν σε κατσαρόλες για αργομαγειρεμένα και μελωμένα φαγητά. Γίνονται οι ίδιες σκεύη για να μαγειρευτεί μέσα τους το φαγητό και σε μικρά κυβάκια διακοσμούν όμορφα το φθινοπωρινό ριζότο και τις τάρτες προσδίδοντάς τους μια χαρακτηριστική βουτυρένια γλύκα που ισορροπεί όμορφα με το πικάντικο τυρί και το φασκόμηλο (κατά τη γνώμη μου το πιο ταιριαστό μυρωδικό για τη κολοκύθα, όπως και το κύμινο και το μοσχοκάρυδο από τα μπαχαρικά).
Ναι, οι κολοκύθες κάθε φθινόπωρο γίνονται ξανά «της μόδας», αν μπορεί να το πεί αυτό κανείς, μια και το όμορφο αυτό λαχανικό ήταν από παλιά παρόν στο τραπέζι της Αμερικής . Μάλιστα, οι Ινδιάνοι τις θεωρούσαν μία από «τις τρεις αδερφές» της βασικής και θρεπτικής καθημερινής τους διατροφής, μαζί με τα φασόλια και το καλαμπόκι που φυτευόντουσαν κοντά-κοντά υποστηρίζοντας καλλιεργητικά το ένα το άλλο (η τεχνική αυτή ονομάζεται συντεχνία στην περμακουλτούρα και αναφέρεται στη θαυματουργή δυνατότητα ορισμένων φυτών να αλληλοϋποστηρίζονται για να ευδοκιμούν καλύτερα).
Και οι αρχαίοι Έλληνες τις ήξεραν και τις ονόμαζαν κολοκύνθες και νεροκολοκύθες ή συκίες, αλλά τις χρησιμοποιούσαν μάλλον για σκεύη ή -επειδή επιπλέουν- σαν βοήθημα στο κολύμπι! Ίσως και η έκφραση «το μυαλό σου και μια λύρα» να αναφέρεται χλευαστικά στην τεράστια νεροκολοκύθα (με πιο πολύ κενό στη μέση της, 90% νερό και λιγότερη ψύχα/ουσία δηλαδή), κάτι που αναφέρεται και στο διήγημα του Παπαδιαμάντη «Η Τύχη απ’ την Αμέρικα», όπου εξηγείται ότι «λύρες» «ἐκαλοῦντο εἰς τὸν τόπον (την Σκιάθο) καὶ τὰ ὄψιμα κολοκύνθια, τὰ λαμβάνοντα τεραστίαν ἀνάπτυξιν».
Πλούσιες σε καροτένιο και βιταμίνη C, Α, Ε, μαγνήσιο, κάλιο και ψευδάργυρο, όπως και πολλές φυτικές πρωτεΐνες (που δίνουν στον οργανισμό τη βάση για να συνθέσει τις δικές του πρωτεΐνες – άρα και πολύτιμες για τους χορτοφάγους), γίνονται γρήγορα ένα νόστιμο φαγητό που ταΐζει οικονομικά μια ολόκληρη οικογένεια ή μια καλή παρέα στα γιορτινά τραπέζια μας. Η μαλακή τους σάρκα, άλλοτε πιο γλυκιά και άλλοτε πιο ουδέτερη, άλλοτε πιο πορτοκαλί και άλλοτε πιο κιτρινωπή, μαγειρεύεται εύκολα και σε 20-30 λεπτά λιώνει ευχάριστα στο στόμα, είτε σε σούπα, είτε στο φούρνο. Γι’ αυτό θέλει προσοχή όταν την χρησιμοποιούμε σε συνδυασμό με άλλα λαχανικά στο ίδιο ταψί: οι πατάτες και τα καρότα, για παράδειγμα, θέλουν σχεδόν τον διπλάσιο χρόνο μαγειρέματος και έτσι πρέπει να τις προσθέσουμε αργότερα στο ταψί ή τη κατσαρόλα ή να τις κόψουμε σε πιο μεγάλα κομμάτια από τα συνοδευτικά σκληρότερα λαχανικά.
Ολη η Ελλάδα μαγειρεύει την κολοκύθα και 3-4 συνταγές κερδίζουν με τη πρωτοτυπία τους, όπως το «κουφέτο» της Μήλου με μέλι και αμύγδαλα (όπως και σε άλλα νησιά), αλλά εδώ και με ένα κομμάτι λευκής κολοκύθας, η γλυκιά κολοκυθόπιτα της Θεσσαλίας και η αλμυρή ηπειρώτικη ή το ρετσέλι της Θράκης (γλυκό με πετιμέζι από μούστο).
Τα όμορφα κίτρινα λουλούδια της επίσης χρησιμοποιούνται στη μαγειρική σε σούπες και για γέμισμα, όπως οι πιο εύθραυστοι και μικρότεροι κολοκυθοανθοί. Ανοίγοντας την κολοκύθα βλέπουμε και τα μεγάλα σπόρια της, τον πιο συνηθισμένο πασατέμπο, γεμάτα θρεπτικές ουσίες και φυτική πρωτεΐνη, που αφού πλυθούν και στεγνώσουν γίνονται η παρακαταθήκη μας για τις κολοκύθες της επόμενης χρονιάς στο μπαξέ ή το μπαλκόνι μας.
Πρασινωπές, λευκές, πορτοκαλί, γαλάζιες ή υπόλευκες, στρογγυλές, μακρουλές , μικρούτσικες σαν μπιζουδάκια ή τεράστιες οι κολοκύθες έχουν δεκάδες ποικιλίες και καθεμιά διαφέρει από την άλλη όχι μόνον σε μέγεθος αλλά και σε γεύση.
Η πιο συνηθισμένη είναι η μικρή κολοκύθα με το όμορφο μπεζ χρώμα (ποικιλία butternut) και η μεγάλη πορτοκαλί που στέκεται όρθια στη μεγάλη επίπεδη βάση της (ποικιλία cow). Μου έκανε εντύπωση η πληροφορία ότι η αγγλική ονομασία pumpkin προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «πέπων» (μεγάλος/ώριμος), που έγινε πεπόνι, pompon στα γαλλικά, κατόπιν pumpion στα αγγλικά (σαν pumpion αναφέρεται και η άμαξα στο παραμύθι της Σταχτοπούτας αλλά και σε κείμενα του Shakespeare) και τελικά pumpkin. Το πεπόνι πάντως, τα καρπούζια, όλες οι κολοκύθες και τα κολοκυθάκια όλα εμπίπτουν στη βρώσιμη ομάδα των κολοκυνθοειδών.
Έχουμε πολλές συνταγές για τις κολοκύθες, να εδώ οι πιο δημοφιλείς μας – κλικ στους τίτλους!
Φθινοπωρινό au gratin με Σαν Μιχάλη
Τσιπς κολοκύθας με θαλασσινό αλάτι και μυρωδικά
Σούπα κολοκύθα: ο γίγαντας σε νέες δόξες!
Μία κολοκύθα, τουλάχιστον τρία φαγάκια!
Λαζάνια με κολοκύθα, σπανάκι, πράσο και καρότο
