Βρίσκομαι στα Τίρανα για την εκδήλωση Terra Madre Balkans 2016 του παγκόσμιου διατροφικού κινήματος Slow Food International, που διεξάγεται στο μικρό κέντρο της πόλης.
Περπατώντας στα δρομάκια γύρω από τη κεντρική τους πλατεία, τη πλατεία της Μητέρας Τερέζας (μην ξεχνάμε οτι ήταν Αλβανή η φιλάνθρωπος που έζησε όλη της τη ζωή προσφέροντας ό,τι μπορούσε στoυς φτωχούς και άρρωστους Ινδούς) έχω την αίσθηση οτι το παραδοσιακό αλβανικό φαγητό είναι ο μέγας απών στη πρωτεύουσα. Οσο ψάχνω να βρώ ένα εστιατόριο να φάω τα τυπικά τους φαγητά (τις εξαιρετικές τους πίττες και το αρνί σιγομαγειρεμένο με ρύζι, το tavë kosi) όλο σκοντάφτω σε μαγαζάκια που θα μπορούσαν να είναι σε οποιαδήποτε … αμερικάνικη πόλη! Ξέρεις, με μιά εξαίρεση ίσως τον γραφικό γεράκο με τα κατσικίσια τυριά που τα πουλάει στους δρόμους όλα τα άλλα εστιατόρια σερβίρουν πίτσα-κρέπα -μπέργκερ, τη διεθνή τριπλέτα της αηδίας δηλαδή. Και βέβαια μόνο οι καφετέριες είναι γεμάτες κόσμο . Ναι, ο Freddo Capuccino βασιλεύει και εδώ! Για ώώώρες ! Τον πιό ωραίο πάντως τον ήπια στο καφέ Grace, με τριμμένο μπισκότο Oreo και γρήγορο ίντερνετ! Το ομολογώ.
Ιταλικές τζελατερίες και μοδάτα καφέ…
Τα περίπτερα με όλα τα προϊόντα απο τις βαλκανικές χώρες εχουν αρχίσει να στήνονται στη πλατεία για την γιορτή της Terra Madre Balcans. Τριγυρίζοντας παρατηρώ πόσα παρόμοια προϊόντα παράγουμε με τις γειτονικές χώρες: ελαιόλαδο και κρασί ( εξελίσσονται σε ανταγωνιστές οι γείτονες, το Μοντενέγκρο ιδιαίτερα!), όσπρια και σιτηρά , αποστάγματα (ρακί) και λικέρ φρούτων , φρούτα και λαχανικά ( κυρίως κεράσια , ροδάκινα , ωραία σαρκώδη ντομάτα , μήλα και αχλάδια )….
χοιρινό, πρόβειο και αρνίσιο κρέας , βότανα , αρωματικά φυτά , ξηρούς καρπούς ( καρύδια , φυστίκια , αμύγδαλα και κάστανα ) , αγελαδινό και πρόβειο ή κατσικίσιο γάλα και παρόμοια τυριά με τα ελληνικά ( τη φέτα, το κεφαλοτύρι και τη γραβιέρα κυρίως, που όμως ειναι πολύ αλατισμένα και όχι τόσο νόστιμα όσο η καινούργια γενιά των ελληνικών τυριών με πιθανή εξαίρεση τα ρουμάνικα τυριά από την περιοχή των Καρπαθίων της Τρανσυλβανίας. Εκεί βέβαια έχει εισχωρήσει η ολλανδική Friesland Campina επηρεάζοντας την παραγωγή του “camembert” τους ας πούμε αλλά και η ελληνική γαλακτοκομική εταιρία “Ολυμπος” ), αλλαντικά , γλυκά του κουταλιού και μαρμελάδες , μέχρι και … αλάτι .
Τα προβλήματα επίσης κοινά στα Βαλκάνια με πιό σοβαρά τη φορολογία την γης , τα “βολικά τραπεζικά δάνεια” , την εγκατάλειψη αλλά και την εξαγορά της αγροτικής γης από διεθνείς αλυσίδες τροφίμων και την ασφυκτική νομοθεσία στα θέματα της παραγωγής τροφίμων που λειτουργούν φυσικά και εκεί αποτρεπτικά για τους νέους που θέλουν να συνεχίσουν την δουλειά της οικογένειάς τους ή να δραστηριοποιηθούν στον αγροτικό τομέα. Τα ίδια ακριβώς όπως και εδώ.
Τη ματιά μου τράβηξε πρώτα κάτι απο το περίπτερο της Βουλγαρίας, ένα τυρί : δεν επιτρέπεται από τη νομοθεσία να το ονομάσουν ροκφόρ -αυτό το όνομα είναι κατοχυρωμένο από τους Γάλλους- και ως έτσι το είπαν… πράσινο τυρί οι βούλγαροι τυροκόμοι. Ούτε στο νυχάκι του δεν φτάνει σε γεύση το ροκφόρ βέβαια αλλάμ ούτε και το τηνιακό καρίκι ( ένα, ας πούμε, παρόμοιο τυρί που παλαιώνεται σε κολοκύθα αποκτώντας τις πράσινες φλέβες του) , ίσως το μόνο κοινό που έχει με το καρίκι είναι ότι είναι ένα ιδιαίτερο τυρί μικρής παραγωγής που αποκτά το πρασινωπό χρώμα του από την “καλή μούχλα” κατά την διάρκεια της ωρίμανσης και μάλιστα εξωτερικά , όχι εσωτερικά. Πάντως οι παραγωγοί του ήρθαν εδώ, στην γιορτή της Terra Madre Balkan, για να παλέψουν ώστε να επιτρέπεται να συνεχίσουν τα ωμά τυριά να παρασκευάζονται με το απαστερίωτο πρόβειο γάλα. Η τελευταία παραγωγός του πράσινου τυριού Tcherni Vit Green είναι 80 ετών και αδυνατεί να συνεχίσει να το παράγει. Ποιος παίρνει την σκυτάλη στο χωριό για να συνεχίσει η τυροκομική παράδοση, η απασχόληση των λίγων ανθρώπων, μερικές οικογένειες να συνεχίσουν να έχουν ένα έστω και μικρό εισόδημα; Κανείς; Χμ…
Η Τουρκία παρούσα με ενα τυρί από αγελαδινό γάλα σε συνταγή βασισμένη από την επίδραση των τσάρων στη γείτονα-πριγκιπόπουλο σκέτο !
Σειρά έχουν τωρα τα αλβανικά κρασιά. Στην Αλβανία εχουν περίπου 15 τοπικές ποικιλίες με πιο αξιόλογη το Kallmeti από τη βορεινή επαρχία Lezhe της χώρας αλλά και πολύ δρόμο ακόμα μπροστά τους. Αυτή είναι η αίσθησή μου, δεν είμαι ειδικός οπότε και αποφεύγω περισσότερα σχόλια.
Ο Αλβανός chef Armand Kikino, που ανήκει στο δίκτυο των 400 περίπου Slow Food Chefs Alliance έχει αναλάβει το φαγητό την εκδήλωσης. Μαθαίνει στους μαθητές του πώς να σχεδιάζουν το μενού τους με εποχικά προϊόντα μικρών παραγωγών του τόπου τους, που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον με εντατικές μορφές καλλιέργειας. Αναφέρουν τα ονόματα των παραγωγών στον κατάλογο του εστιατορίου, συνεργάζονται και ανταλλάσουν γνώσεις και προβλήματα της εστίασης που είναι κοινά στην Ιταλία, Αλβανία, Μαρόκο, Μεξικό και Ολλανδία. Το αρνάκι του; Το νοστιμότερο που έχω φάει !
Στην εκδήλωση της Terra Madre Balkans που γίνεται κάθε δύο χρόνια σε μία διαφορετική χώρα των Βαλκανίων συμμετείχε ο καθηγητής του Yale, Tomas Pogge, ένας μαχητής ενάντια στην παγκόσμια φτώχεια και πείνα. Αναρωτήθηκα αν θα έπρεπε να παρακολουθήσω την ομιλία του ή κάποια άλλη (εχω πιά βαρεθεί κι εγώ να ακούω συνέχεια τα κλισέ οτι εξίσου μεγάλο πρόβλημα στη Γη αυτή τη στιγμή είναι η παχυσαρκία, ο παιδικός διαβήτης και οι ασθένειες που έχουν την ρίζα τους στη κακή διατροφή όσο και η φτώχεια) αλλά την παρακολούθησα και χαίρομαι πολύ γιατί κατάλαβα ένα πολύ βασικό πράγμα :
*ότι όσο οι επικεφαλής των παγκόσμιων οργανισμών κατά της φτώχειας είναι κυβερνητικοί υπάλληλοι ποτέ δεν θα πιέσουν για δραστικές ρυθμίσεις ενάντια στη φτώχεια και την καλυτέρευση της ζωής γιατί αυτό θα σημαίνει ένα γερό κόστος για τους ίδιους τους εργοδότες τους (τις κυβερνήσεις των κρατών που τους προσέλαβαν δηλαδή για να συμμετέχουν σαν μαριονέτες σε όλες αυτές τις διεθνείς συναντήσεις)
*ότι όλες οι στατιστικές είναι μαγειρεμένες τόσο στα Ενωμένα Εθνη (FAO) όσο και στη Παγκόσμια Τράπεζα (World Bank).
*Ολες τους σχεδόν οι προκυρήξεις (οτι θα μειώσουν ή και εξαλείψουν τη φτώχεια μέχρι το 2012…13…14…2015 και άλλες τέτοιες βαρύγδουπες δεσμεύσεις) έχουν αποτύχει και η μόνη πρόοοδος που διαφαίνεται όταν ζητωκραυγάζουν είναι απλά εξαιτίας της ανόδου του βιοτικού επιπέδου στην πολυάριθμη Κίνα που από μόνη της μπορεί να επηρεάζει τις παγκόσμιες στατιστικές ή από λεκτικές εξυπνάδες που ωραιοποιούν τα νούμερα.
Πείτε μας και κάτι θετικό, έστω μιά θετική προσπάθεια που πέτυχε να μειώσει τη φτώχεια ή την πείνα , τον παρακάλεσε μία αλβανή ρεπόρτερ. Ανέφερε, για να κλείσει με κάτι αισιόδοξο, δύο περιπτώσεις : την προσπάθεια Bolsa Familia στην Βραζιλία (που δίνει χρήματα αποκλειστικά στις μητέρες των οικογενειών που στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο) και μία στην Ινδία , Akshaya Patra (που καθημερινά προσφέρουν σε 1.4 εκατομύρια παιδιά ένα δυναμωτικό γεύμα στα σχολεία των φτωχών περιοχών). Και έκλεισε την ομιλία του με το νούμερο που όλοι οφείλουμε να θυμόμαστε, ότι ένα 1 δις άνθρωποι πάνω στη Γη πεινάνε ενώ οι τιμές στα τρόφιμα διπλασιάστηκαν στο διάστημα 2002-2008. Η τροφή (είτε άγρια , είτε καλλιεργήσιμη) δεν είναι ένα εμπορεύσιμο αγαθό, είναι το απαραίτητο συστατικό για την αθρώπινη ζωή. Ετσι, απλά και κατανοητά, για να έχει η όποια δημόσια συζήτηση νόημα, είτε με τους κορεάτες παραγωγούς ρυζιού που τραβάνε τα μαλλιά τους, είτε με τους φιλιπινέζους που παλεύουν να αποπληρώσουν τα τραπεζικά δάνεια, είτε με τους εξοντωτικά φορολογούμενους έλληνες μικρο-ζυθοποιούς …
Πείνα φίλε… Η Αλβανία είναι ακόμα πολύ πίσω απ’ ό,τι οι βαλκανικές ΄χωρες που προαναφέραμε, με 200-250 ευρώ μηνιαίους μισθούς, κοινωνικό κράτος μηδέν (σχολεία, νοσοκομεία, μεταφορές και τηλεπικοινωνίες τα πιό πολλά ιδιωτικά), τρομακτική ακρίβεια σε όλα τα καθημερινά αγαθά και τρόφιμα και απολύτως καμμιά εγγύηση για το μέλλον των νέων που εγκαταλείπουν την γείτονα χώρα με μιά βαλίτσα εδώ και 25 χρόνια. Κανείς δεν μένει για να αναπτύξει τον τόπο του, οι δυνατότητες είναι μηδενικές. Τόσο στα Τίρανα όσο και στις πάμφτωχες αλβανικές επαρχίες και τον ρόλο της σύχρονης Μητέρας Τερέζας παίζουν εκεί οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, τα Ενωμένα Εθνη και οι επενδύσεις από τα γειτονικά κράτη με την Ιταλία πρωταγωνιστή…
(συνεχίζεται αύριο)
Δες κι αυτό…
Αλμυρό γαλακτομπούρεκο από την Αλβανία (κλικ εδώ)
