Κρίση και φαγητό!
Τί άλλαξε τα τελευταία πέντε χρόνια;
Τρώμε όντως διαφορετικά από “πριν τη κρίση”; Τί προτιμάμε τα τελευταία χρόνια; Πώς ψωνίζουμε και ποιός μαγειρεύει στο σπίτι; Junk και ό,τι νά’ναι ή περισσότερη φροντίδα στο φαγητό;
Συνάντησα τη Μίτση Γεωργάκη, διευθύνουσα σύμβουλο της Explorer Research (Εταιρεία Ερευνας Αγοράς και Δημοσκοπήσεων) και τη ρώτησα όλα όσα αναρωτιόμουν για τις σημερινές τάσεις στο φαγητό.
Αλλά τί ακριβώς εννοούμε όταν λέμε “τάση στο φαγητό”; “Οι διατροφικές τάσεις ,μου εξηγεί, όπως όλες οι σημερινές συνήθειες που έγιναν της μόδας δεν είναι πρακτικές αργά βιωμένες και αφομοιωμένες σε βάθος χρόνου από τον πληθυσμό ενός τόπου. Αντίθετα, οι τάσεις στο φαγητό, οπως παντού, είναι μιά επιφανειακή μίμηση, ξενόφερτη ή επιβεβλημένη απότομα. Οι σημερινές τάσεις του φαγητού , λοιπόν, στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας έχουν επηρεαστεί κυρίως από τη “κρίση” που (από το 2009 μέχρι σήμερα, σε πέντε μόλις χρόνια) μας έκανε να αλλάξουμε και τρόπο σκέψης και το πώς τρώμε”.
“Ο σύγχρονος προνομιούχος καταναλωτής είναι αυτός που μπορεί να εξασφαλίσει για τον εαυτό του πρωτογενείς, ανεπεξέργαστες τροφές”.
“Δεν αλλάξαμε συνήθειες επειδή το θέλαμε αλλά επειδή μας επιβλήθηκαν. Π.χ. δεν μειώσαμε τα τυριά , τα αναψυκτικά ή το delivery (εκτός από το σουβλάκι που ακόμα μας χορταίνει οικονομικά) γιατί καταλάβαμε ότι σε μεγάλες ποσότητες μας βλάπτουν αλλά πρωτίστως επειδή εξαναγκαστήκαμε οικονομικά. Και δευτερευόντως επειδή επηρεαστήκαμε από τη τάση για έναν πιό υγιεινό τρόπο ζωής” .
*Δυό λοιπόν είναι οι βασικές αντικρουόμενες τάσεις στο φαγητό αυτή τη στιγμή : φτηνό και fit! Ομως, στο μυαλό μας η υγιεινή διατροφή περιλαμβάνει πρωτείνες (κρεατικά), γιαούρτια, δημητριακά, σαλάτες, όσπρια, φρούτα, που θεωρούνται ακριβότερα ή δυσκολότερα να αγοραστούν ή να μαγειρευτούν. Ετσι, λόγω της οικονομικής κατραπακιάς, ψωνίζουμε λιγότερο από αυτές τις κατηγορίες τροφίμων και πάντα ψάχνουμε να τα βρούμε στις καλύτερες τιμές.
«Φτηνό και fit!»
*Ρεβύθια και φακές δηλαδή έγιναν το καταφύγιό μας για φθηνότερη πρωτείνη; Φευ, όχι! Τα όσπρια στο μυαλό του σημερινού Ελληνα δεν θεωρούνται ιδανικά για fitness αλλά μόνο για υγιεινή διατροφή.
*Στον αντίποδα της βασικής αυτής τάσης στέκεται ο προνομιούχος καταναλωτής που μπορεί να εξασφαλίσει για τον εαυτό του πρωτογενείς, ανεπεξέργαστες τροφές. Είναι ο σκεπτόμενος καταναλωτής υψηλότερου εισοδήματος και μόρφωσης αλλά και ο άνθρωπος που ενδιαφέρεται να προσφέρει το καλύτερο στον εαυτό του και την οικογένειά του ακόμα κι αν χρειαστεί να κόψει έξοδα από αλλού…
*Η τάση “χωρίς’ , χωρίς γλουτένη, χωρίς ζάχαρη, χωρίς λίπος, χωρίς συντηρητικά, αλλά και …χωρίς ακριβώς να ξέρουμε τί πράγματι και γιατί μας βλάπτει!
*Το ίντερνετ έγινε μία από τις κύριες πηγές πληροφόρησης για τη διατροφή, τα νέα προιόντα και τη μαγειρική καθώς και την ανάγκη για μιά νέα “αφήγηση” του φαγητού.
*Λέξεις κλειδιά , όπως “παραδοσιακά, προιόντα χωριού ,βιολογικά” παίρνουν ολοένα και περισσότερη αξία όταν αναφερόμαστε στις αγορές για το φαγητό μας.
*Ανοδική προτίμηση έχουν τα ελληνικά προιόντα που θεωρούνται πιό φρέσκα, νόστιμα και υγιεινά και η κατανάλωσή τους ένας τρόπος να στηρίξουμε τον δοκιμασμένο τόπο μας.
*Το υγιεινό, οι καλές πρώτες ύλες ξεκίνησαν να παίζουν ολοένα και πιό σημαντικό ρόλο στο τί θεωρούμε καλό και σωστό φαγητό. Στη θεωρία τουλάχιστον…
*Ενδιαφερόμαστε ολοένα και πιό πολύ για το φαγητό γενικά κάτι που ενισχύεται από τις πολλές μαγειρικές εκπομπές στη τηλεόραση, τους σεφ που γίνονται διάσημοι και αγαπητοί στο κοινό, τους διατροφολόγους…
«Μαζευτήκαμε περισσότερο σε σπίτια, απολαμβάνοντας μεγαλύτερες μερίδες καλομαγειρεμένου φαγητού…»
*Ευαισθητοποιηθήκαμε κοινωνικά , μας ένοιαξε αν ο διπλανός έχει να φάει και συμμετείχαμε στα κοινωνικά δίκτυα αλληλοβοήθειας των Δήμων και των ΜΚΟ.
*Μάθαμε να ελέγχουμε τις τιμές στα σούπερ μάρκετ και επιτέλους μάθαμε πόσο έχει το κιλό η ντομάτα στη λαική αγορά χωρίς να ντρεπόμαστε να αγοράζουμε μόνο δύο μήλα ή μισό καρπούζι αφού πιά αγοράζουμε μόνον όσα χρειαζόμαστε φροντίζοντας να μην πετάμε τίποτα!
*Ξαναθυμηθήκαμε τις συνταγές για τα όσπρια και πολλά είδη ελληνικών ζυμαρικών , κόψαμε το πολύ κρέας και μειώσαμε τα φρέσκα ψάρια.
«Πολλοί νέοι επέστρεψαν ξανά για φαγητό στο σπίτι και έτσι η καθημερινή κατανάλωση τροφίμων και το μαγείρεμα στο σπίτι αυξήθηκαν ενώ αντίθετα παραγγείλαμε λιγότερο delivery και βγήκαμε λιγότερο έξω για φαγητό σε ταβέρνες και εστιατόρια.»
*Αγοράζουμε πλέον πιό συνετά και πετάμε λιγότερο φαγητό, σκεφτόμαστε τη σπατάλη και πώς να τη περιορίσουμε. Ανακυκλώνουμε το χθεσινό φαγητό με έξυπνες προτάσεις απο τό ίντερνετ ή τη τηλεόραση (τα χθεσινά μακαρόνια γίνονται παστίτσιο, τα χθεσινά βραστά λαχανικά σουφλέ με τυριά).
*Οι γονείς προσφέρουμε τα παιδιά μας πρωτίστως αυτό που “πρέπει” για τη σωστή διατροφή τους και λιγότερο αυτό που “θέλουν’ ακριβώς επειδή υπάρχουν λιγότερα χρήματα οπότε προτεραιότητα δίνεται στο να φάει το παιδί μας τα θρεπτικά πρώτα.
*Αγοράζοντας όμως κυρίως τα απαραίτητα και λιγότερο τα σνακ και τις λιχουδιές εύλογα βιώνουμε ένα μικρό συναισθηματικό “κενό απόλαυσης”, ιδίως τα παιδιά…
*Αγοράζουμε πλέον προιόντα που καταναλώνει όλη η οικογένεια αγνοώντας τις ειδικές προτιμήσεις του κάθε μέλους (π.χ. ένα τυρί για όλους, όχι ένα τύπο τυριού για τον καθένα).
*Αυξήθηκε κατακόρυφα η κατανάλωση αλευριού και η ζαχαροπλαστική στο σπίτι.
*Το μαγείρεμα γίνεται από έναν σε κάθε νοικοκυριό (συνήθως τον άνεργο ανεξαρτήτως φύλου) που του δίνει μιά αίσθηση προσφοράς και φροντίδας των υπολοίπων μελών ακόμα και όταν αυτό που μαγειρεύεται δεν είναι αντικειμενικά θρεπτικό (που όμως επειδή είναι σπιτικό θεωρείται καλό και εκτιμάται).
*Οι άντρες μαγειρεύουν πλέον περισσότερο και ακόμα περισσότερο οι single, οι.. ελεύθεροι. Εξάλλου οι πιό πολλοί τηλεοπτικοί σεφ είναι άνδρες και αυτό βοηθά! Παίζουν στα δάκτυλα το BBQ και πειραματίζονται με “δύσκολα” φαγητά, όχι τόσο τα …μαμαδίστικα.
*Ομως, λόγω κρίσης γενικά πειραματιζόμαστε λιγότερο ψάχνοντας περισσότερο την ασφάλεια των γνωστών γεύσεων. Ακόμα και όταν προέρχονται από κάποιο τηλεοπτικό σεφ προτιμάμε να μην έχουν πολλά ή περίεργα υλικά, προτιμάμε γνωστά υλικά σε ενδιαφέροντες συνδυασμούς. Σίγουρα πάντως όχι περίεργες γεύσεις που θα μας κάνουν να πετάξουμε το φαγητό επειδή δεν θα αρέσει σε ορισμένα μέλη της οικογένειας!
*Τα κατεψυγμένα παραμένουν η λύση της ευκολίας (κυρίως τα λαχανικά αν και ο κόσμος έχει γυρίσει στις λαικές αγορές).Τα ημιέτοιμα κατεψυγμένα φαγητά (που θέλουν μόνο ψήσιμο ή βράσιμο) ακόμα δεν μας αρέσουν ιδιαίτερα εκτός από τις πίτες και λιγότερο τις πίτσες.
*Οι επισκέψεις στη λαική αγορά αυξήθηκαν μιά και η ανεργία έχει χτυπήσει περισσότερο τις γυναίκες και πλέον υπάρχει περισσότερος χρόνος για ευχάριστες και όχι βιαστικές αγορές σε διαφορετικά σημεία. Οι βιολογικές λαικές όμως θεωρούνται ακόμα ακριβές και μάλιστα εκεί εμφανίζεται και μιά δυσπιστία στον θεσμό όπως σε όλους τους θεσμούς…
*Περίπου οι μισοί από εμάς κάτι τρώμε για πρωινό και περισσότερο το… Σ/Κ! Το ψωμί με μέλι κυριαρχεί , ψωμί με μαρμελάδα κατά πολύ λιγότερο και έπονται τα δημητριακά και το θρυλικό πλέον τόστ.
*Οι νέοι μεταξύ 18-24 δεν τρώνε πρωινό . Οι άντρες πίνουν καφέ και καπνίζουν το πρωί ενώ οι γυναίκες που μένουν περισσότερο στο σπίτι τρώνε κάτι περισσότερο για πρωινό…
*Νο1 κρεατικό είναι το κοτόπουλο, φθηνότερο και ευκολότερο στο μαγείρεμα. Ακολουθεί το μοσχάρι και το χοιρινό ενώ τα ψάρια έχουν πάρει τη κατρακύλα λόγω κόστους με πιό δημοφιλή τα πιό μικρά και φθηνά ψάρια.
*Ενδιαφέρουσα τάση το “better me” -θέλω να γίνω καλύτερος, να τρώω καλύτερα, να αισθάνομαι καλύτερα πνευματικά και σωματικά. Επίσης, οι εταιρείες τροφίμων θα θέλαμε ιδανικά να καλυτερεύσουν, να παράγουν καλύτερα προιόντα και να δείχνουν μιά πιό ανθρώπινη συμπεριφορά κάνοντάς μας να νιώθουμε οτι μας φροντίζουν…
Μιά ενδιαφέρουσα διεθνής τάση πάντως που εμφανίζεται και στο φαγητό είναι η ανάγκη μας να ανήκουμε σε μιά “φυλή” (tribe) με παρόμοιες αξίες που καθορίζουν -εκτός άλλων- και τα γούστα μας στο φαγητό. Αλλά αυτό είναι μιά άλλη πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα, ήδη στα σκαριά…
Ευχαριστούμε πολύ την ερευνήτρια Μίτση Γεωργάκη για τη διάθεση των στοιχείων των ερευνών της εταιρίας Explorer Research.
(Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε πρώτα στην ηλεκτρονική εφημερίδα lifo.gr/ΓΕΥΣΗ)
