Πολύς λόγος έγινε πάλι, καταστροφολογικός λόγος, για τη συνάντηση Σαμαρά με τις πολυεθνικές. Αυτό το μπλογκ ενδιαφέρεται συγκεκριμένα για τον χώρο του τροφίμου, οπότε η είδηση με αφορά μόνο στο βαθμό που συνδέεται με τις πολυεθνικές τροφίμων και τα πολυεθνικά σούπερ μάρκετ. Σε αυτά θα αναφερθεί το σημείωμά μου.
Συχνά αναφέρονται οι πολυεθνικές ως οι «μπαμπούλες» του ελληνικού τροφίμου, οι αναχαιτιστές της περίφημης ελληνικής διατροφής αλλά και ως εμπόδια στη διοχέτευση των ελληνικών αγροτικών, κτηνοτροφικών και λοιπών προϊόντων καθημερινής κατανάλωσης προς τα ελληνικά νοικοκυριά.
Οι πολυεθνικές τροφίμων συχνά θεωρούνται υπεύθυνες για όλα όσα μαστίζουν την ελληνική καλλιέργεια, παραγωγή, διάθεση και κατανάλωση τοπικών προϊόντων. Τα προϊόντα των πολυεθνικών ευθύνονται επίσης – λανθασμένα, κατά την ταπεινή μου γνώμη – για τον αυξανόμενο παιδικό διαβήτη και τη χοληστερίνη, από τις τρυφερές κιόλας ηλικίες, την αρτηριοσκλήρυνση και τις καρδιακές παθήσεις. Και κανείς άλλος; ρωτώ αφελώς.
Δεν θα ήθελα να ξεκινήσω τη συζήτηση λαμβάνοντας θέση υπέρ ή κατά των πολυεθνικών τροφίμων. Η συζήτηση αυτή είχε περισσότερη μαχητικότητα και «πλάκα» τις δεκαετίες του ’70 και του ’80. Συνεχίζει βεβαίως, ασθενέστερη επιχειρημάτων, στις μέρες μας μιας και η παγκοσμιοποίηση και οι κανόνες διεθνούς εμπορίου καθιστούν τις πολυεθνικές δεδομένη παρουσία και στον χώρο του τροφίμου.
Θα ήθελα αντίθετα να απαλλάξω τις πολυεθνικές από την ολοκληρωτική ευθύνη για τις κακές διατροφικές συνήθειες της σύχρονης ελληνικής οικογένειας και τη κατανάλωση κενών τροφών χωρίς ουσιαστική θρεπτική συμβολή γιατί και γι’ αυτό έχουν κατηγορηθεί επανειλλημένα. Κανείς δεν επιβάλλει σε κανέναν τί να φάει καθημερινά. Επηρεάζει ναί, αλλά όχι επιβάλλει μέσα σε τόση πληθώρα τροφών και προιόντων.
Πολύ απλά : οι πολυεθνικές εταιρείες τροφίμων, θα εξακολουθήσω να υποστηρίζω, είναι απλά και μόνο ένας ακόμα «παίκτης» στη σκηνή αυτού που ορισμένοι από εμάς πιστεύουν και προσπαθούν να το κάνουν καθημερινή πράξη στην κουζίνα τους: Το λίγο, καλό, ποιοτικό, θρεπτικό, οικογενειακό, ελληνικό φαγητό. Ενας δυνατός παίκτης. Ο δυνατότερος θα έλεγα άν δεν υπήρχε αυτός , ο όποιος, κάνει τα ψώνια της οικογένειας και αναλαμβάνει τη σύττισή της.
Άλλοι παίκτες σε αυτόν τον χώρο είναι οι ελληνικότατες εκπομπές μαγειρικής, τα ελληνικότατα γαστριμαργικά μπλογκ, περιοδικά, στήλες εφημερίδων , οι αναγνωρισμένοι έλληνες σεφ και μάγειροι που έχουν σοβαρή άποψη, τα αρμόδια υπουργεία (Υγείας, Αγροτικής Ανάπτυξης , Εμπορίου κτλ.), οι Δήμοι, οι καντίνες στα σχολεία, οι γονείς που ακόμα μαγειρεύουν, τα εστιατόρια και οι ταβέρνες, όπως και οι αγρότες/κτηνοτρόφοι/μεταπράτες και οι υπεύθυνοι αγορών στα ξενοδοχεία σε όλη την Ελλάδα. Εκεί υπάρχει πλήρης ανεξαρτησία και ελευθερία στην επιλογή προϊόντος ντόπιου ή πολυεθνικής εταιρίας, όπως και προϊόντος αγνώστου προέλευσης ή αμφιβόλου ποιότητας.
Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο είναι το μικρό μέγεθος της ελληνικής παραγωγής τροφίμων, με μόνη εξαίρεση τα εμφιαλωμένα νερά, το λάδι και το κρασί μας. Σχεδόν όλα τα υπόλοιπα προϊόντα είναι μικρής ή μεσαίας παραγωγής, χωρίς αυτό να αποκλείει την υψηλή ποιότητά τους άρα και την αναπόφευκτα τσιμπημένη τιμή τους ή την εξαιρετική γεύση τους .
Ωστόσο, είναι λίγα (“λίγα και καλά”, που λένε, αλλά ρκετά για να τροφοδοτήσουν νοικοκυριά και μικρά ξενοδοχεία, όπως και περιφερειακά σχολεία…) και γι’ αυτό δεν έχουν σοβαρές πιθανότητες εξαγωγών ή απορρόφησης από τις πολυεθνικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ που εδρεύουν στη χώρα μας. Διότι, τον υπεύθυνο αγορών του σούπερ μάρκετ δεν τον ενδιαφέρει τίποτε άλλο όταν επιλέγει έναν έλληνα παραγωγό, παρά μόνο η ποιότητα του προϊόντος του, η εγγυημένη παραγωγή σε βάθος χρόνου και το κέρδος που αφήνει. Δεν τον ενδιαφέρει αν η παραγωγή του συγκεκριμένου προϊόντος δίνει δουλειά στον αγρότη, τον κτηνοτρόφο και την τοπική κοινωνία, γιατί απλούστατα το σούπερ μάρκετ δεν είναι φιλανθρωπικό ίδρυμα κοινωνικής προσφοράς, είναι μια επιχείρηση που την ενδιαφέρει πρωτίστως το κέρδος.
(Αν και τα τελευταία χρόνια, και μετά τη γενική κατακραυγή για χαμηλής ποιότητας προϊόντα, οι περισσότερες πολυεθνικές έχουν αναπτύξει ιδιαίτερα τον τομέα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, οπότε, έστω και μαρκετίστικα, ενδιαφέρονται και για την κοινωνική πλευρά της παραγωγής. Ίσως και περισσότερο από τους ίδιους τους παραγωγούς).
Άλλοι είναι οι αρμόδιοι φορείς που πρέπει να ενημερώνουν για τη συμβολή της τροφής στην προσωπική υγεία, να κατατοπίσουν τον καταναλωτή για τα ευεργετήματα της ελληνικής διατροφής, να αφαιρέσουν ανόητα εμπόδια στην παραγωγή και διάθεση των ελληνικών τροφίμων. Αυτοί οι φορείς είναι τα αρμόδια Υπουργεία..
Άλλοι είναι επίσης οι φορείς που πρέπει να στηρίξουν τον έλληνα αγρότη. Αν και αποδεδειγμένα το καλύτερο που μπορούν να κάνουν γι’ αυτόν είναι… να τον αφήσουν μόνο του να τα βγάλει πέρα με τις δυνάμεις της ελεύθερης οικονομίας, αντί να τον ευνουχίζουν με επιδοτήσεις και δήθεν κίνητρα. Μόνο του, ολομόναχο, να επιβιώσει και να αναπτυχθεί στην ελεύθερη οικονομία μέσα στην οποία λειτουργεί σωστότερα όλο αυτό το μοντέλο προσφοράς και ζήτησης και διαμορφώνονται οι διάφοροι παίκτες της επίσης ελεύθερης αγοράς.
Άλλοι φορείς πρέπει να ελέγχουν την ποιότητα των τροφίμων, να παρακινούν τις μητέρες να μαγειρεύουν καθημερινά και να παρακολουθούν την εφαρμογή των σωστών διατροφικών συνηθειών στις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού (π.χ.παιδιά, ηλικιωμένοι, έγκυες μητέρες, άστεγοι, άνεργοι, φτωχοί κτλ.).
Άλλο το «νοιάζομαι» και άλλο το «κερδίζω χωρίς όμως να νοιάζομαι πρωτίστως», διαφορετικοί παίκτες αναλαμβάνουν τον καθένα από τους ρόλους αυτούς. Ας μην μπερδευόμαστε και ας μην τα ρίχνουμε όλα στις πολυεθνικές, ιδίως όταν πρόκειται για ένα πιάτο φαγητό που – μαζί με το τηλεκοντρόλ και την αγάπη, υποθέτω – είναι τα τρία τελευταία όπλα ανεξαρτησίας που κρατάμε…
Αν «τα βάλεις» με τις πολυεθνικές τροφίμων, λοιπόν, πολύ φοβάμαι ότι το μόνο που θα καταφέρεις θα είναι να εξαφανίσεις έναν σοβαρό παίκτη του σύγχρονου παγκόσμιου εμπορίου τροφίμων που δυνητικά θα μπορούσε να απορροφήσει τη παραγωγή ενός έλληνα παραγωγού. Οι περισσότεροι σοβαροί μεγαλομεσαίοι έλληνες παραγωγοί τροφίμων – αν τους ρωτήσετε – ονειρεύονται να μπουν στα ράφια των πολυεθνικών σούπερ μάρκετ. Κανείς, από όσους έχω συζητήσει, δεν ονειρεύεται να πάρει τον γάιδαρο ή το ημιφορτηγό από το χωράφι του για να πάει στην πόλη να πουλήσει δυο λάχανα και δυο κουνουπίδια και πέντε κιλά ντομάτες. Όλοι ονειρεύονται να έρθει το τριαξονικό της πολυεθνικής για να φορτώσει όλη του την παραγωγή.
ΑΝ θα τα καταφέρει να φτάσει στα ράφια των πολυεθνικών σούπερ μάρκετ ή αν θα τα καταφέρει να πουλήσει την παραγωγή του στις πολυεθνικές τροφίμων με έδρα την Ελλάδα είναι μια άλλη συζήτηση και αυτή ακριβώς θα πρέπει να ξεκινήσει όσο πιο γρήγορα γίνεται, με συνέργειες ανάμεσα στους αρμόδιους φορείς. Ή, όπως προτιμώ να τους αποκαλώ, ανάμεσα σε όλους τους παίκτες της – δόξα τω Θεώ – ελεύθερης οικονομίας μας.
